Ik moest recent terugdenken aan “de digitale kloof”. Die kloof die jarenlang door de politiek werd gemeten aan het aantal inwoners met een internetverbinding en een eigen digitaal toestel. Nogal oppervlakkig misschien, maar ja, waaruit zou je het wel hebben moeten afleiden. Lekker handig nu om ons achter te verstoppen, want zoals we de kloof hebben gemeten is ze intussen zo goed als onbestaande.

• Kinderen in de lagere school krijgen taken op Bingel. Zorg maar voor een PC die gamers aankan anders krijgen ze hun huiswerk moeilijk af.
• Banken beginnen kosten aan te rekenen voor papieren overschrijvingen. Zorg maar dat je het zelf digitaal kan.

Dus ja, de kloof is bijna dicht, toch? Lan niet anders.
Misschien toch even tijd om met een andere bril te kijken. Want in mijn ervaring is er een hele reeks fjorden ontstaan intussen.

De kloof is in elk geval digitaler dan ooit

We krijgen meer dan ooit tools en apps in onze nek gekletst. Trek er uw plan mee. En inderdaad, vaak is dat niet moeilijk, voor zij die mee waren op de digitale fjorden. Maar er zijn nogal wat mensen te water, geloof me. Terwijl er op de fjord steen en been wordt geklaagd dat er te weinig personeel te vinden is zijn er ook bijzonder weinig gerichte pogingen om meer mensen terug op de digitale fjord te krijgen.

Oh, maar bij ons op het werk kan iedereen met een PC werken, hoor! Wat is jouw definitie van “kunnen werken op PC”? Voor mij moet je dan minstens in staat zijn gegevens te analyseren, documenten op te maken, mails beheren en opvolgen, een minimum inzicht hebben in hoe databases aan elkaar zijn gelinkt.

Afgelopen maand nog kreeg ik in een individuele sessie de vraag: “Kan jij me nu eens uitleggen hoe ik een nieuwe Excel start?”. Zonder twijfel de vraag die de digitale kloof het best illustreert. De vraagsteller? Een veertiger met een aantal jaar anciënniteit. Tot op dat moment werd een oude Excel genomen en leeggemaakt. Ja, ze had recent nog een basisopleiding Excel gevolgd maar dat was niet aan bod gekomen. En dan had ze zich wel beklaagd dat ze niet veel eerder een cursus had gevolgd.

En toch… ook op de rand van de fjord staan er behoorlijk wat mensen te wankelen. Zij die op hun CV toch maar “goede kennis van Office” hebben vermeld.

• omdat ze iedere dag wel een brief moesten typen voor hun vorige baas
• omdat ze er wel iets van kennen en ook mooi ogende resultaten kunnen leveren
• omdat ze gewoon vooruit wilden en ja, “eens ik de job heb leren ik vanzelf wel bij”
• maar ook zij die heel erg geoefend zijn in online testen afleggen. Die van dertien in een dozijn, zodat ze met glans bewijzen dat ze kunnen klikken, maar eigenlijk niet weten waarop.

En dan hebben we het nog niet gehad over al die mensen die van zichzelf vinden dat ze maar zo-zo kunnen omgaan met Word en dus maar de basiscursus boeken. Of geen. Want ja, de basis kennen ze eigenlijk wel, maar die voor gevorderden is wellicht te hoog gegrepen.

Om nog te zwijgen van zij die totaal niet meer weten waar ze het hebben. Jarenlang hebben ze in alle rust kunnen werken. Steeds maar dezelfde knopjes drukken, niks verandering en dan paf! “vanaf morgen migreren we naar een nieuw systeem dat veel meer mogelijkheden biedt”. Waarom zouden ze enthousiast worden, dan?
Afgelopen jaar heb ik verschillende keren meegemaakt dat iemand in tranen uitbarst uit onmacht t.o.v. het systeem/de database. Aan hun gezicht zal niemand het af kunnen lezen, maar ik vrees dat ook de burn- en bore-outs een digitale fjord verdoezelen. Het zoveelste invulveldje in de database dat foutmeldingen veroorzaakt zit er mogelijks voor iets tussen.

De oplossing is geen quick-fix

Dit soort onmacht kan je niet te lijf gaan met standaardopleidingen. De meesten onder ons hebben er een flinke basis zelfstudie opzitten om de kennis te vergaren die er nu is. Maar het betekent ook dat de meesten een stuk alfabet kennen maar niet noodzakelijk het begin.

Enkel als mensen zelf af willen van het gefoeter en bereid zijn tot verandering kan er vooruitgang komen. Mensen moeten minstens bereid zijn de manier waarop ze zelf vragen stellen aan de IT-dienst te veranderen, want ook daar ligt een deel van de oorzaak en de oplossing.

Je kan de wereld niet veranderen, maar als jij verandert begint er een en ander om je heen als vanzelf mee te veranderen.

Het heeft ook weinig zin om enkel op de werkplek te focussen. Vaak leeft er een algemeen gevoel van voorbijgestreefd zijn, een externe locus of control gelinkt aan alles wat digitaal of online is en die mee aan de basis ligt van aftakelend zelfvertrouwen, algemeen gevoel van niet goed genoeg zijn, …
De sleutel ligt hem in de herhaling. Hoe vaker mensen het gevoel krijgen wél hun tools te beheren hoe meer ze ze ook zullen gaan beheren. Hoe handiger ze worden met hun smartphone hoe groter de kans dat ze ook op PC efficiënter gaan worden. Uiteraard zullen er uitzonderingen zijn, maar als je dagdagelijks meerwaarde ervaart, minder tijd verliest, met minder stress je deadlines kan halen… Hoe meer zelfvertrouwen en motivatie om op dat pad door te gaan.

En laat diegenen die principieel weigeren vooral doen, laat vooral de anderen voorop lopen en genieten van wat de nieuwe vaardigheden hen allemaal brengen.

De vraag is niet hoe anderen ermee omgaan. De vraag is hoe jij dat doet? Zie jij ook een zee van mogelijkheden wanneer je die PC openklapt, of is het eerder een hindernissenparcours? Wil jij verandering? Ben je klaar om die hindernissen te transformeren? Laat ons even praten!